Toespraak staatssecretaris Van Ark, symposium Ascert, Wassenaar, 31 januari 2019
NB. Alleen de uitgesproken tekst geldt.
Dames en heren. Goedemiddag.
Ontzettend fijn dat ik hier kan zijn. Maar ik vind het vooral ook heel belangrijk om hier te zijn. Met – laat ik het zo formuleren – in de zaal tout le monde op het gebied van asbest en asbestverwijdering. Tal van opdrachtgevers, gecertificeerde asbestverwijderaars, experts en toezichthouders. Om die reden blijf ik ook het hele symposium. Nu spreek ik, maar straks ga ik vooral heel goed luisteren.
De wereld van asbest en asbestverwijdering is complex. Het gaat om veiligheid en gezondheid. En er is veel, vaak ingewikkelde regelgeving. Het gaat om veel geld: kosten voor opdrachtgevers, omzet voor asbestbedrijven. Er spelen kortom vele belangen.
En bovenal: het werk in praktijk vereist de grootste zorgvuldigheid. Dat is echt cruciaal.
Dat werd me nog eens heel duidelijk toen ik vorig jaar augustus op werkbezoek was in Rotterdam bij een saneringsproject van de woningcorporatie Woonbron. Wat ik daar zag en hoorde heeft veel indruk op me gemaakt. Het werk in de praktijk is ingewikkeld en (daardoor) kostbaar. En het wordt heel professioneel en zorgvuldig gedaan. Dat geeft vertrouwen.
Wat me goed is bijgebleven, is hoe kaal die wanden waren. Hoe ver je soms moet gaan om een gebouw asbestvrij te krijgen. Maar ook dat het werken in zo’n pak en met zo’n masker heel intensief is voor werknemers. Duidelijk werd ook het grote belang van en behoefte aan innovatie. Zodat het werk eenvoudiger wordt, zonder dat de veiligheid in het geding komt.
Hiermee raak ik aan een van de dilemma’s die spelen in de sector. Want dat asbest een dossier is met diverse belangen en dilemma’s is mij wel duidelijk geworden. Dilemma’s tussen werknemersbescherming en kosten(beheersing), tussen strenge regelgeving en ruimte voor innovatie, en tussen worst case en risicogericht.
Laat ik enkele dilemma’s eens wat nader schetsen.
Asbest is een gevaarlijke stof, en asbest verwijderen kan onveilig en ongezond zijn voor werknemers. Daarom hebben we strenge regels voor het verwijderen van asbest. Dat brengt kosten met zich mee, en dat is prima. Op de bescherming van werknemers en omwonenden bezuinig je niet. Het gaat om hun gezondheid. Het gaat om levens van mensen.
Tegelijkertijd moeten we wel kritisch naar deze regels kijken. Maatregelen die kosten met zich mee brengen zonder dat ze aantoonbaar zorgen voor extra veiligheid, moeten we voorkomen. Het is dus zaak de juiste balans te vinden tussen bescherming en kostenbeheersing.
Een hiermee samenhangend dilemma is dat door de strenge regels de sector soms weinig ruimte ervaart voor innovatie. Door gedetailleerde voorschriften, maar zeker ook door de strikte interpretatie ervan, komt innovatie moeilijk van de grond.
Dat is ontzettend jammer, want juist door innovatie kan de sector zich nog verder professionaliseren en weten werknemers dat zij zo goed mogelijk worden beschermd.
Hier moeten we echt op zoek naar een goede balans tussen strenge en gedetailleerde regels aan de ene kant, en ruimte voor innovatie aan de andere kant. Door meer ruimte voor innovatie, kunnen er bijvoorbeeld sneller nieuwe, eenvoudigere werkwijzen worden toegepast door werknemers om asbest te verwijderen.
Wat betreft innovatie speelt er ook nog een ander dilemma. Het is van maatschappelijk belang dat bedrijven innovatieve werkwijzen breed omarmen en delen. Tegelijk spelen er concurrentiebelangen, die juist kunnen aanzetten tot terughoudendheid. Het is goed te beseffen dat er veel informatie is, en welke mogelijkheden het delen van deze informatie kan bieden.
Ik ben nader op deze dilemma’s ingegaan omdat ik vind dat je hier open over moet zijn. Droomoplossingen bestaan niet en je moet dus niet de suggestie willen wekken dat ze er wel zijn. Wat dat betreft zie ik veel in wat wel ‘dilemmalogica’ wordt genoemd: duiden van dilemma’s, ze benoemen, open zijn over problemen, oog hebben voor uiteenlopende belangen.
Tegen de achtergrond van deze dilemma’s heb ik in mijn brief aan de TK (27 september 2018) stappen geschetst om huidige knelpunten op te lossen en het stelsel verder te verbeteren.
Bij het verwijderen van asbest staat de gezondheid en veiligheid van werknemers op de eerste plek. Dat is zo en dat blijft zo.
Dit moeten we doen door een op risico’s gebaseerde manier van werken. Maar daarvoor is wel een goede balans en duidelijkheid nodig. Balans tussen de verschillende belangen. Duidelijkheid over regels en schema’s, over betrokken toezichthouders, over innovatie en nieuwe werkwijzen.
Daarom besteed ik in mijn brief bijzondere aandacht aan handhaafbaarheid, eenduidigheid van regels, ruimte voor innovatie en kostenbeheersing.
Dat er verschillende belangen en dilemma’s spelen is evident. Daar moeten we blijvend afwegingen in maken. En daarvoor is weer samenwerking tussen alle betrokken partijen nodig.
Ieder heeft zijn of haar eigen belang en dat is prima. Maar we moeten hier ook soms overheen kunnen stappen voor het maatschappelijk belang. Dat is groter dan individuele belangen. Het gaat er immers uiteindelijk om dat we in Nederland asbest verwijderen op een wijze die veilig en gezond is, maar ook financieel te doen.
Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor Ascert. Ascert speelt als neutrale speler in deze sector een belangrijke rol en biedt in verschillende gremia een platform waar op feitelijke basis gesproken wordt over de invulling en uitvoering van het certificatieschema.
En Ascert neemt deze rol ook serieus. Op dit moment werkt Ascert aan aanpassingen en is er een visiedocument opgesteld. Hierover zal Elrie u straks meer vertellen.
Naar ik heb begrepen zal een evenwichtige vertegenwoordiging van al deze belangen hierin worden meegenomen. Met de komst van de klankbordgroep voor werknemers in de asbestbranche is deze ontwikkeling al ingezet.
Ook kan Ascert een belangrijke rol spelen als het gaat om individuele burgers, hun belangen, vragen en betrokkenheid bij asbest. Hier moet wat mij betreft de komende tijd ook aandacht voor zijn en ik heb begrepen dat Ascert hiermee aan de slag gaat.
Ik noemde het belang van een goede belangenvertegenwoordiging ook al in mijn brief aan de TK. En ik wil hierbij graag mijn dank uitspreken aan Ascert dat deze handschoen is opgepakt!
Dames en heren.
Met die brief aan de TK hebben we een ambitieuze en meerjarige agenda neergezet, waarmee we toewerken naar een ‘zorgvuldig asbestbeleid’.
Een agenda die vraagt om een goede samenwerking met alle betrokkenen, u en ik.
Het ministerie van SZW en Ascert zullen in ieder geval zorgdragen dat betrokkenen bij de uitvoering met elkaar in gesprek blijven. Zoals met een bijeenkomst als vandaag.
Uiteraard in de hoop en ook verwachting dat gesprek leidt tot meer…
Oftewel: Laten we de komende tijd met elkaar aan de slag gaan om stappen te zetten en resultaten te boeken. Daar zet ik mij voor in!
Hartelijk dank voor uw aandacht.