Wat is een Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO)?

Een Collectieve Arbeidsovereenkomst, meestal aangeduid als een CAO, is een formeel contract dat uitonderhandeld is tussen werknemersorganisaties en werkgevers of werkgeversorganisaties. Het heeft betrekking op een breed spectrum van arbeidsvoorwaarden, waaronder lonen, werktijden, vakantiedagen, pensioenregelingen, overwerkregelingen en meer.

Definitie van een CAO

Een CAO is een schriftelijke overeenkomst waarin afspraken over arbeidsvoorwaarden zijn vastgelegd. Deze afspraken zijn gemaakt tussen één of meer werkgevers of werkgeversorganisaties en één of meer werknemersorganisaties, meestal vakbonden. Een CAO kan van toepassing zijn op een hele sector of specifiek binnen een bedrijf.

Het belang van een CAO

Een CAO is een cruciaal element van de arbeidsverhoudingen. Het biedt werknemers vaak gunstigere arbeidsvoorwaarden dan de wettelijke minimumvoorwaarden. Bijvoorbeeld, het loon in een CAO kan hoger zijn dan het minimumloon, en werknemers kunnen meer vakantiedagen krijgen dan het wettelijk minimum.

Verschillende soorten CAO’s

Er bestaan twee hoofdtypen CAO’s: de bedrijfstak-CAO en de ondernemings-CAO.

Bedrijfstak-CAO

Dit type CAO is een collectieve afspraak die geldt binnen een hele sector. Deze CAO wordt afgesloten tussen één of meer werkgevers of werkgeversorganisaties en één of meer werknemersorganisaties. Het is van toepassing op alle bedrijven en werknemers die vertegenwoordigd worden door de partijen die de CAO hebben afgesloten.

Ondernemings-CAO

Dit type CAO geldt alleen binnen een specifiek bedrijf. Het wordt afgesloten tussen een werkgever en één of meer werknemersorganisaties.

CAO en de arbeidsovereenkomst

Naast de CAO kunnen werknemers ook persoonlijke afspraken maken met hun werkgever. Deze afspraken worden vastgelegd in een individuele arbeidsovereenkomst. Het is belangrijk op te merken dat de afspraken in een individuele arbeidsovereenkomst nooit nadeliger mogen zijn dan de afspraken in de CAO.

De inhoud van een CAO

Een CAO kan een breed scala aan arbeidsvoorwaarden bevatten. Enkele van de meest voorkomende onderwerpen die in een CAO worden behandeld, zijn:

• Werktijden
• Beloning (lonen en salarisschalen)
• Toeslagen
• Vergoedingen
• Vakantiedagen
• Overwerkregelingen
• Pensioenregelingen
• Regelingen bij ziekte en ongevallen
• Veiligheid op de werkvloer
• Scholing

CAO en de wet

Hoewel een CAO de plaats inneemt van de wet waar het gaat om arbeidsvoorwaarden, mag deze nooit in strijd zijn met de wet. Een CAO kan bijvoorbeeld niet een lager loon vaststellen dan het wettelijk minimumloon, of minder vakantiedagen dan wettelijk is vastgelegd.

De looptijd van een CAO

Een CAO is meestal geldig voor een periode van één tot twee jaar, maar nooit langer dan vijf jaar. Na afloop van deze periode blijft de oude CAO van kracht totdat er een nieuwe is afgesloten.

Hoe vind je jouw CAO?

Als er een CAO van toepassing is op je werk, moet je werkgever je daarvan op de hoogte stellen. Deze informatie kan ook worden gevonden op de website van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid of op de website van vakbonden.

Samenvatting

In essentie is een CAO een belangrijk instrument in de arbeidsverhoudingen. Het biedt werknemers vaak gunstigere arbeidsvoorwaarden dan de wettelijke minimumvoorwaarden en zorgt voor een gestandaardiseerde set van regels en voorschriften die moeten worden gevolgd door zowel werkgevers als werknemers.

In een cao worden allerlei afspraken vastgelegd tussen werkgevers en werknemers. Het gaat over rechten en plichten. De afkorting staat voor collectieve arbeidsovereenkomst. Het vormt een aanvulling op het individuele contract dat u heeft getekend met uw werkgever. De cao heeft een maximale looptijd van 5 jaar. Hierna wordt de overeenkomst gewijzigd en vernieuwd. In de collectieve arbeidsovereenkomst staan afspraken over onder andere arbeidsduur, loon, ATV-dagen en vakantieregelingen, overwerken, ziekteregelingen, veiligheid van de werkomgeving, pensioenen en ontslag.

Geschiedenis van de cao
Rond 1900 werd de allereerste cao gesloten. Eerst had elke beroepsgroep een eigen cao, maar vanaf de jaren 50 verschoof deze inrichting naar bedrijfstakken. Weer twintig jaar later hanteerden de meeste organisaties een min of meer vaste standaard van de cao, met afspraken gemaakt voor de reguliere werknemer. Maar gaandeweg zorgden diverse ontwikkelingen in de wereld voor veranderingen in organisaties. Door nieuwe technologieën maar ook individualisering en globalisering moesten bedrijven hun afspraken bijstellen naar de nieuwe omstandigheden.

Verschil tussen cao en arbeidscontract
Een individuele arbeidsovereenkomst wordt afgesloten tussen een werkgever en een werknemer en heeft dus betrekking op één werknemer. Een cao wordt afgesloten tussen een of meerdere werkgevers en een of meerdere werknemersorganisaties. De laatste groep vertegenwoordigt werknemers bij een cao. Een cao geldt dus voor het hele bedrijf of voor de hele bedrijfstak en een arbeidscontract geldt alleen voor u. Bestaan hierover nog onduidelijkheden? Neem dan contact op met de salarisafdeling of uw werkgever.

Onderhandelen over een cao
Wanneer er een nieuwe cao komt, wordt daar meestal over onderhandeld. Werkgevers en werknemers doen dan voorstellen en meestal spelen vakbonden en werkgeversorganisaties hierin ook nog een hele belangrijke rol. Zij komen op voor de belangen van werknemers. Soms kan het vernieuwen of wijzigen van een cao meer tijd in beslag nemen door veranderingen in de omgeving, bijvoorbeeld als er wetswijzigingen hebben plaatsgevonden.

Wat heb ik aan een cao?
Een cao zorgt voor zekerheid over de rechten en plichten voor u en uw collega’s. Dankzij een cao zijn er duidelijke afspraken over hoe lang u moet werken, hoeveel loon u krijgt, scholingsmogelijkheden, kinderopvang, pensioensregelingen en ontslagregelingen. Vakbonden en werkgeversorganisaties onderhandelen met bedrijven over deze afspraken en maken zich voor u sterk. Acht van de tien werknemers in Nederland valt onder een cao en in totaal zijn er wel meer dan duizend!

Collectieve arbeidsovereenkomst

De collectieve arbeidsovereenkomst afgekort de CAO zijn afspraken die gemaakt worden tussen werkgevers en werknemers. Dit gebeurt vrijwel altijd door vertegenwoordigers van de werkgever en de vertegenwoordigers van de werknemers. De collectieve arbeidsovereenkomst zijn afspraken veelal gericht op werkomstandigheden. Zo heeft bijna iedere branche een eigen cao. De grotere bedrijven in ons land hebben een eigen cao. Voornamelijk het midden en kleinbedrijf afgekort de MKB maken gebruik van algemene cao’s met de daarbij behorende standaard cao voorwaarden.

cao of CAO?
Natuurlijk is zowel kleine als hoofdletters geschreven hetzelfde maar vaak wordt CAO met hoofdletters veelal voor specifieke cao’s gebruikt terwijl cao met kleine letter vaak een collectieve arbeidsovereenkomst in het algemeen is. De collectieve arbeidsovereenkomst bestaat uit een document waarop afspraken zijn gemaakt tussen werknemers en werkgevers. De rechten en verplichtingen van werkgevers en werknemers zijn in dit document vastgelegd en dient beide partijen zich hieraan te houden.

Voorwaarden CAO

De inhoud van een cao kan vaak dezelfde inhoud bevatten als in de arbeidsovereenkomst. De voorwaarden en regelingen die binnen de cao vallen maar ook binnen het arbeidscontract zijn onder andere de volgende afspraken.

• Arbeidsomstandigheden voor de werknemer
• Veiligheid voor de werknemer
• Vakantieregelingen
• Arbeidsduur
• Scholing
• Beloningen – loonschalen
• Regelingen in geval van ziekte en afwezigheid
• Overwerk regelingen
• (Pre)pensioenregelingen
• Ontslag regelingen

Voor meer informatie over de cao kunt u kijken op de website van de rijksoverheid.

Soorten cao’s

Nederland telt veel soorten cao’s voor uiteenlopende branches en sectoren.
FNV bondgenoten
De FNV bondgenoten heeft een lijst samengesteld van cao’s. Voornamelijk de branches; agrarisch, metaal, vervoer, industrie en handel zijn vaak ‘standaard’ cao’s voor die voornamelijk wordt toegepast de mkb bedrijven.